روند شاخص توده بدنی در ۱۵ سال اخیر در ایران؛ مرور سیستماتیک و متا آنالیز

مقدمه: امروزه اپیدمی چاقی در جهان در حال وقوع است به­طوری­که بیش­تر باربیماری مربوط به آن مربوط به کشورهای درحال توسعه است. یکی از شاخص­های مهم جهت بررسی وضعیت آن در جوامع، بررسی روند تغییرات شاخص توده بدنی (bmi) است. این مطالعه ثانویه جهت بررسی این روند در طی سالهای اخیر به تفکیک گروه­های جنسی و سنی در ایران طراحی و اجرا شده است. مواد و روش­ها: این مطالعه با روش مرور سیستماتیک، مطالعات قبلی و گزارشات چاپ شده و در حال چاپ که bmi را در جامعه ایرانی مورد بررسی قرار داده بودند را با استفاده از ابزار مشخص مورد نقد قرار داده و مطالعاتی که از اعتبار کافی برخوردار بودند را وارد مرحله استخراج و آنالیز شدند. منبع جستجوی منابع، بانک­های اطلاعاتی خارجی (medline و embase) و داخلی (iranmedex، sid، inl، irandoc) و گزارشات وزارت بهداشت بود. با استفاده از دستورات meta در نرم­افزار stata آنالیز با مدل تصادفی انجام شد. یافته­ها: نهایتاً 37 مطالعه وارد مرحله آنالیز شدند. اینها در مجموع شامل 119298 مرد و 106598 زن بودند. میانگین bmi در مردان و زنان به­ترتیب (محدوده اطمینان 95%، 4/24 - - 3/25) 8/24 و (محدوده اطمینان 95%، 9/25 -1/27) 5/26 بود (001/0>p). مدل متارگرسیون سن و جنس را به­عنوان دو فاکتور مهم در ایجاد هتروژنیتی در bmi افراد معرفی کرد. میانگین bmi در مردان از kg/m2 2/22 در گروه سنی زیر 20 سال تا kg/m2 4/25 در دهه ششم زندگی افزایش می­یابد. میانگین bmi در زنان در همه گروه­های سنی از مردان همگروه بیش­تر است. روند افزایشی در مردان در دهه سوم زندگی ثابت شده در حالی­که در زنان این روند همچنان افزایش دارد. روند تغییرات bmi در چند سال اخیر در زنان همیشه بیش­تر از مردان بوده است. نتیجه­گیری: وضعیت چاقی در ایران، به­خصوص در زنان، در محدوده خطر قرار دارد. نسبت به مردان، زنان همواره در خطر بیش­تری برای چاقی قرار داشته­اند. سرعت چاقی در دهه سه و چهار زندگی بیش­تر از دیگر مقاطع عمر است. در طی سال­های اخیر مداخلات و برنامه­های پیگیرانه چندان مؤثر نبوده و تغییری در جهت بهبود روند چاقی بوجود نیامده است.